Ung thư đại trực tràng (UTĐTT) là một trong những ung thư thường gặp nhất trên thế giới. Ở nam giới UTĐTT là ung thư thường gặp, đứng hàng thứ 4 sau ung thư phổi, gan và dạ dày.
UTĐTT là bệnh phát sinh bởi các tế bào ác tính hình thành từ các mô của đại trực tràng. Nhìn chung, UTĐTT là bệnh của người già. Nguy cơ UTĐTT tăng nhanh khi bước qua tuổi 50, hơn 90% UTĐTT được chẩn đoán ở tuổi 50 trở lên.
Theo Ts. BS Nguyễn Quang Thái – Trưởng khoa Phẫu thuật Tổng hợp BV K Trung ương, chế độ ăn cũng như lối sống của chúng ta đóng vai trò quan trọng nhất trong sự hình thành và tiến triển của ung thư đại trực tràng. Ăn quá nhiều chất béo, thịt, mỡ sẽ có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng, nhất là lại không ăn chất xơ, rau hoặc quá ít vận động, quá béo.
Cũng như một số các loại ung thư khác, ung thư đại trực tràng cũng có đặc tính di truyền. Nghĩa là nếu có tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng sẽ có nguy cơ cao bị ung thư này. Ví dụ điển hình nhất là bệnh đa polyp, nếu không được chẩn đoán và phẫu thuật kịp thời, bệnh nhân sẽ chết vào lứa tuổi 35 – 40.
Ngoài ra, người bị viêm đường ruột như bệnh Crohn hay viêm loét đại trực tràng mạn tính cũng sẽ có nguy cơ bị ung thư cao hơn.
Các triệu chứng thường gặp là thay đổi đại tiện, khi thì táo bón, lúc tiêu chảy. Đi ngoài phân máu ở giai đoạn tiến triển là một trong những dấu hiệu đáng tin nhất của ung thư đại trực tràng, đặc biệt khối u nằm càng gần hậu môn, thì triệu chứng này càng rõ. Mất máu lâu ngày, bệnh nhân có thể sẽ cảm thấy mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt và nặng hơn là khó thở. Thay đổi khuôn phân, phân có thể nhỏ lại.
Các chuyên gia khuyến cáo, những thực phẩm sau đây sẽ làm tăng nguy cơ gây ung thư trực tràng:
Dưa cà muối
Theo nhiều nghiên cứu, trong dưa cà muối xổi, ăn vẫn còn vị cay nồng, hăng hăng, hàm lượng nitrat bị chuyển hóa thành nitrit do vi sinh vật có trong nước dưa cà muối tác động.
Khi và dạ dày, dưới tác động của môi trường dạ dày, nitrit sẽ kết hợp với các acid amin trong thực phẩm như cua, tôm, cá, thịt, nhất là mắm tôm và trở thành nitrosamine - một chất có khả năng gây ung thư dạ dày.
Tuy nhiên, khi được muối đủ thời gian, độ chua thì lượng nitrit giảm xuống rất nhanh, hạn chế gây hại sức khỏe.
Nếu bạn thường xuyên ăn dưa cà muối xổi, đặc biệt trong trường hợp sức khỏe yếu, có sẵn bệnh dạ dày thì nguy cơ mắc ung thư của bạn là rất cao. Bởi vậy, các nhà khoa học khuyên rằng nếu thích ăn dưa cà muối thì bạn nên tránh ăn dưa cà muối xổi.
Thịt nướng
Các loại thịt đỏ vốn chứa nhiều dưỡng chất nhưng lại khiến cơ thể khó tiêu hóa hơn các loại thực phẩm khác. Hơn nữa, việc ăn nhiều các món thịt nướng cũng tăng nguy cơm mắc ung thư đường ruột nhiều hơn.
Khi thịt đỏ được nướng ở nhiệt độ cao, các hóa chất được gọi là Heterocyclic amines (HCAs) và hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs) được giải phóng, theo quan sát trong các thí nghiệm, 2 chất này có khả năng gây ra sự thay đổi DNA dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư của cơ thể.
Ngoài ra, khói phát sinh từ nướng thực phẩm cũng là một yếu tố gây ung thư, bởi trong khói gồm một loạt các amin dị hợp và HCAs gây ung thư.
Trong vòng 10 năm qua, các nhà nghiên cứu dịch tễ học đã quan sát thấy mối tương quan giữa lượng thịt đỏ với mối nguy mắc ung thư. Nghiên cứu cho thấy những người ăn các loại thực phẩm gây viêm, ví dụ như thịt đỏ, có nguy cơ mắc ung thư ruột cao hơn 37% và có 70% nguy cơ mắc ung thư trực tràng.
Nước có ga
Điều làm cho nước ngọt có ga trở thành sản phẩm gây ung thư chính là do hàm lượng siro ngô fructose cao và các loại đường tinh chế khác có trong đó. Đường tinh chế có thể gây ra những đột biến insulin lớn và có khả năng thúc đẩy sự phát triển mạnh của các tế bào ung thư. Nước ngọt có ga còn là nguyên nhân gây ra lão hóa, tiểu đường và tăng cân.
Bỏng ngô (loại dùng quay lò vi sóng)
Trên thực tế, không phải bắp rang bơ có hại cho sức khỏe, thậm chí nó chứa nhiều chất xơ và chất chống oxy hóa cao, nhưng thủ phạm thực sự gây ra bệnh chính là màng lót trong của những chiếc túi đựng bắp rang bơ.
Có một loại hóa chất được gọi là perflourooctanoic acid (PFOA) được sử dụng làm lớp màng trong của túi, là hóa chất tương tự để làm ra các hộp teflon và pizza. Mỗi khi bạn bỏ bỏng ngô vào túi này và đặt vào lò vi sóng, acid sẽ từ túi ngấm vào món ăn của bạn, kết quả là gây ra căn bệnh đầy nguy hiểm.
Thực phẩm bị mốc
Đối với những thực phẩm đã hết thời hạn sử dụng hay được bảo quản thiếu cẩn thận gây mốc như gạo, lúa mì, đậu, ngô, đậu phộng và các loại thực phẩm sẽ sản xuất ra chất độc hại gây ung thư là streptozotocin aflatoxin, do đó bạn cần loại bỏ ngay, đừng bao giờ suy nghĩ đơn giản nấm mốc trong thực phẩm khi sơ chế sạch vẫn có thể dùng được trong khi chúng lại chứa đựng mầm mống gây nên các căn bệnh ung thư nguy hiểm.
Thuốc lá
Thuốc lá được biết đến như là những “sát thủ” của bệnh lý tim mạch hay ung thư phổi. Gần đây nó được công nhận là những yếu tố nguy cơ rất quan trọng gây ung thư đại tràng cho cả hai giới, nhất là khi kết hợp với rượu bia.